Drodzy Czytelnicy, jako że pacta sunt servanda, chciałbym dotrzymać obietnicy danej w zeszłym tygodniu i przybliżyć Wam nieco regulacje dotyczące świadczenia wspierającego. Wspominałem już, że od 1 stycznia 2024 roku zachodzą poważane zmiany w regulacjach dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego. Jedną z najistotniejszych zmian jest to, że świadczenie pielęgnacyjne będzie przyznawane jedynie opiekunom, sprawującym opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18 roku życia. Po ukończeniu 18 roku życia przez osobę niepełnosprawną, opiekun nie będzie już miał prawa pobierać świadczenia pielęgnacyjnego, ale za to osoba niepełnosprawna będzie mogła złożyć wniosek o przyznanie nowego świadczenia – świadczenia wspierającego.

Zgodnie z art. 3, Ustawy z dnia 7 lipca 2023 roku o świadczeniu wspierającym, celem świadczenia wspierającego jest udzielenie osobom niepełnosprawnym mającym potrzebę wsparcia pomocy służącej częściowemu pokryciu wydatków związanych z zaspokojeniem szczególnych potrzeb życiowych tych osób.

1. Przesłanki uzyskania świadczenia wspierającego.

Świadczenie wspierające będzie przysługiwać osobie w wieku od ukończenia 18 roku życia, a jedyną przesłanką (oprócz wspomnianego wieku) do uzyskania świadczenia będzie posiadanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, w której potrzebę wsparcia określono na poziomie od 70 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia. Co to za decyzja i jak ją uzyskać? Ano, decyzja ustalająca potrzeby wsparcia to zupełna nowość, wprowadzona właśnie na potrzeby uregulowania świadczenia wspierającego. Decyzja będzie wydawana przez wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (wniosek będzie można złożyć za pośrednictwem powiatowych zespołów do spraw orzekania o niepełnosprawności). To właśnie te organy będą decydować, czy dana osoba wymaga wsparcia oraz przyznawać rzeczone punkty wsparcia. Od przyznanej punktacji będzie zależało nie tylko istnienie uprawnienia do świadczenia pielęgnacyjnego, ale również jego wysokość. Uzyskanie więc takiej decyzji będzie absolutnie kluczowym elementem starania się o nowe świadczenie. Dlatego też, jeżeli zespół przyzna niepełnosprawnemu zbyt małą ilość punktów, warto będzie skorzystać ze wszystkich możliwych środków odwoławczych.

2. Kto będzie przyznawał świadczenie wspierające i w jakiej wysokości?

Dysponując decyzją ustalającą potrzebę wsparcia, będzie można złożyć wniosek o świadczenie wspierające do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek będzie się składało wyłącznie w postaci elektronicznej, nie wcześniej niż w miesiącu, w którym decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia stała się ostateczna.

W jakiej wysokości będzie przysługiwać świadczenie? Wszystko zależy od ilości uzyskanych punktów wsparcia i aktualnej wysokości renty socjalnej. I tak, świadczenie wspierające będzie przysługiwać miesięcznie w wysokości:

1. 220% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 95 do 100 punktów w skali potrzeby wsparcia;
2. 180% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 90 do 94 punktów w skali potrzeby wsparcia;
3. 120% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 85 do 89 punktów w skali potrzeby wsparcia;
4. 80% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 80 do 84 punktów w skali potrzeby wsparcia;
5. 60% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 75 do 79 punktów w skali potrzeby wsparcia;
6. 40% renty socjalnej - jeżeli w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia potrzebę tę określono na poziomie od 70 do 74 punktów w skali potrzeby wsparcia;

Przykładowo, na dzień sporządzania artykułu, renta socjalna wynosi 1445 zł netto. Jeżeli więc osobie niepełnosprawnej zespół przyzna od 95 do 100 punktów wsparcia, to uzyska prawo do świadczenia  w wysokości 3.179 zł miesięcznie.

Trzeba jednak mieć na uwadze jeszcze jedną, bardzo istotną kwestię. Otóż, co prawda, przepisy o świadczeniu wspierającym wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2024 roku, ale istnieją pewne wyjątki. Od 1 stycznia 2024 roku świadczenie wspierające będzie dostępne tylko dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 punktów. Natomiast dopiero od 1 stycznia 2025 roku, o świadczenie będą mogły starać się osoby z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 punktów. Jeszcze później, gdyż od 1 stycznia 2026 roku, świadczenie będzie przysługiwać osobom, którym przyznano od 70 do 77 punktów wsparcia. Osoby, które uzyskały poniżej 70 punktów wsparcia, w ogóle nie będą miały prawa do pobierania świadczenia wspierającego.

3. Kiedy świadczenie wspierające nie będzie przysługiwać?

Należy jeszcze wiedzieć, że świadczenie wspierające nie będzie przysługiwać, jeżeli:

1. osoba niepełnosprawna, została umieszczona w domu pomocy społecznej, w rodzinnym domu pomocy, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
2. osoba niepełnosprawna, jest uprawniona za granicą do świadczenia o podobnym charakterze do świadczenia wspierającego, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
3. na osobę niepełnosprawną, inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

4. Podsumowanie

To już chyba wszystkie najważniejsze kwestie związane z nowym świadczeniem wspierającym. Obecnie ciężko ferować oceny nowych rozwiązań, dopóki praktyka nie pokaże w jaki sposób przepisy będą stosowane. Z jednej bowiem strony, świadczenie wspierające będzie mogło skutecznie zastąpić świadczenie pielęgnacyjne. Przyznawanie świadczenia wspierającego bez potrzeby ustalania kto jest opiekunem, jaką ma sytuację rodzinną i czy osoba ta zrezygnowała z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, niewątpliwie jest rozwiązaniem korzystnym dla samych opiekunów. Z drugiej jednak strony, przyznanie świadczenie zależeć będzie od uzyskania punktów wsparcia. A w jaki sposób będą one przydzielane w praktyce? Cóż, czas pokaże…