Dzisiejszy artykuł został zainspirowany pytaniem zadanym mi kiedyś przez klientkę – Magdę. Magda jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Po urodzeniu dziecka, Magda przebywała na urlopie macierzyńskim, a obecnie korzysta z urlopu rodzicielskiego, pobierając z tego tytułu zasiłek macierzyński. Niedawno w zakładzie pracy, w którym zatrudniona jest Klientka, zostały przyznane wszystkim pracownikom, także Magdy, znaczące podwyżki. Magda zastanawia się czy podwyżka wynagrodzenia będzie miała wpływ na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego? Magda planuje również drugie dziecko i chciałaby się dowiedzieć w jakiej wysokości otrzymywałaby zasiłek macierzyński gdyby po zakończeniu urlopu rodzicielskiego rozpoczęła korzystanie z  kolejnego urlopu macierzyńskiego?

Aby odpowiedzieć na powyższe pytania, musimy najpierw zrozumieć podstawy obliczania zasiłku macierzyńskiego (podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego). Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego^[1], przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc w którym powstała niezdolność do pracy (związana oczywiście z ciążą i porodem)^[2] lub za mniejszą ilość miesięcy jeżeli pracownik nie przepracował jeszcze 12 miesięcy. Powyższe oznacza, że zasiłek macierzyński oblicza się dodając wynagrodzenie otrzymane za ostatnie 12 miesięcy, a następnie dzieląc uzyskaną sumę przez 12.

Magda jest zatrudniona u tego samego pracodawcy od stycznia 2016 roku, otrzymując miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.500 zł. Od stycznia 2018 roku wynagrodzenie Magdy zostało podwyższone do 3.000 zł. Jeżeli Magda przeszłaby na urlopie macierzyńskim od 1 marca 2018 roku, to podstawa wymiaru zasiłku wynosiłaby 2.583 zł (2.500 zł x 10 msc. + 3.000 zł x 2 msc. = 31.000 zł; 31.000 zł / 12 = 2.583 zł). Jeżeli podwyżka zostałaby przyznana od marca 2018 roku, to nie miałaby w ogóle wpływu na podstawę wymiaru, która wynosiłaby 2.500 zl (2.500 zł x 12 = 30.000; 30.000 zł / 12 = 2.500 zł) – obliczenie jest uproszczone i nie uwzględnia konieczności odliczenia składek na ubezpieczenia społeczne.

Tak obliczona podstawa wymiaru zasiłku zachowuje aktualność przez cały okres pobierania tego świadczenia pieniężnego. Oznacza to, że jeżeli w miesiącu, w którym pracownik przeszedł na „chorobowe” lub na zasiłek macierzyński, albo w okresie pobierania zasiłku, wynagrodzenie pracownika uległoby podwyższeniu, to nie będzie miało żadnego wpływu na wysokość otrzymywanego zasiłku, którego wymiar został już policzony w wyżej wskazany sposób. Magda nie otrzyma więc wyższego zasiłku macierzyńskiego, jeżeli jej umowne wynagrodzenie wzrosło podczas przebywania na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim.

Jak natomiast będzie wyglądać sytuacja jeżeli Magda wróci do pracy po zakończeniu korzystania z urlopów związanych z macierzyństwem i chciałaby skorzystać z kolejnego urlopu macierzyńskiego w związku z planowaniem drugiego dziecka? Zgodnie z ustawą zasiłkową[3] podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy, albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe^[4]. Powyższe oznacza, że jeżeli pracownik nie przepracuje trzech miesięcy kalendarzowych, to podstawa wyliczenia zasiłku macierzyńskiego nie ulegnie zmianie i będzie identyczna jak podstawa wyliczona na potrzeby skorzystania z pierwszego urlopu macierzyńskiego. Jeżeli natomiast pracownik przepracuje co najmniej trzy miesiące kalendarzowe lub więcej, to podstawa wymiaru zasiłku zostanie wyliczona na nowo, uwzględniając wyłącznie wynagrodzenie uzyskane w miesiącach przepracowanych po powrocie z urlopów (miesiące podczas których pracownik przebywał na urlopach związanych z macierzyństwem, nie będą uwzględniane przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku^[5]).

Kontynuując powyższy przykład, jeśli Magda wróciłaby do pracy od 1 kwietnia 2019 roku i udała się na kolejny urlop macierzyński od 15 czerwca 2019 roku, otrzymując przez ten czas podwyższone wynagrodzenie w wysokości 3.000 zł miesięcznie, to podstawa wymiaru zasiłku nie zmieniłaby się i wciąż wynosiłaby 2.583 zł (lub 2.500 zł) wyliczone na miesiąc marzec 2017 roku. Natomiast jeżeli Magda rozpoczęłaby korzystanie z urlopu macierzyńskiego od 1 lipca 2019 roku (okres przerwy między pobieraniem zasiłków będzie równy lub dłuższy niż 3 miesiące kalendarzowe), to podstawa wymiaru zasiłku zostałby obliczona na nowo i wynosiłaby 3.000 zł (3.000 zł x 3 msc. = 9.000 zł; 9.000 zł / 3 = 3.000 zł).

Najkorzystniejszym rozwiązaniem dla Magdy, która otrzymała podwyżkę w trakcie korzystania z urlopów związanych z macierzyństwem, będzie przepracowanie przynajmniej trzech miesięcy kalendarzowych przed rozpoczęciem korzystania z urlopu macierzyńskiego (lub „chorobowego”). Tylko w tym przypadku podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego zostanie obliczona na nowo, w pełni uwzględniając otrzymaną przez Magdę podwyżkę^[6].

^[1] Ale także chorobowego (w praktyce kobiety często wykorzystują z tak zwanego „chorobowego” bezpośrednio przed rozpoczęciem urlopu macierzyńskiego)

^[2] Art. 36 ust 1 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

[3] Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

^[4] Art. 43 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

^[5] Art. 38 ust. 2 Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

^[6] W tym miejscu chciałbym jedynie zasygnalizować, że co do zasady zasiłek macierzyński podczas korzystania z urlopu macierzyńskiego i pierwszych 6 tygodni urlopu rodzicielskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku, a przez kolejne tygodnie korzystania z urlopu rodzicielskiego wynosi 60% podstawy wymiaru zasiłku. Ten temat jednak wymaga odrębnej analizy.