W zeszłym tygodniu omówiliśmy świadczenie „aktywni rodzice w pracy”. Zgodnie z obietnicą, dzisiaj nadszedł czas na skrótowe omówienie dwóch pozostały świadczeń wprowadzonych w ramach programu „Aktywny Rodzic”, czyli świadczenie „aktywnie w żłobku” i „aktywnie w domu”.

Świadczenie „aktywnie w żłobku”

Świadczenie aktywnie w żłobku, jak sama nazwa wskazuje, ma stanowić dofinansowanie do opieki na dzieckiem świadczonej właśnie w żłobku. Świadczenie nie przysługuje wyłącznie na dzieci uczęszczające do żłobka, ale również do klubu dziecięcego (jeżeli znajduje się w rejestrze żłobków i klubów dziecięcych) lub na dzieci objęte opieką dziennego opiekuna. Dzieci uczęszczające do przedszkola już nie kwalifikują się do programu.

Warto zauważyć, że nie ma dolnej granicy wieku dziecka – w przeciwieństwie do świadczenia „aktywni rodzice w pracy” – która by warunkowała udział w programie. Świadczenie przysługuje natomiast do końca roku szkolnego, w którym dziecko skończy 3 lata, a gdy objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione – do końca roku szkolnego, w którym dziecko ukończyło 4 lata.

Świadczenie przysługuje w wysokości 1.500 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, a w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności z odpowiednimi wskazaniami – w wysokości 1.900 zł miesięcznie. Wysokość świadczenia nie może być jednak wyższa niż wysokość opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna (ustawa wprowadza górny limit opłaty, do której przysługuje dofinansowanie, aby zapobiec sztucznemu zawyżaniu cen przez żłobki). Świadczenie przysługuje bez względu na dochód w rodzinie.

Świadczenie przysługuje rodzicom, opiekunom prawnym oraz innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem, lecz nie jest im wypłacane bezpośrednio. Świadczeni jest bowiem – co do zasady – przekazywane na rachunek bankowy podmiotu prowadzącego żłobek, klub dziecięcy, zatrudniającego opiekuna lub rachunek bankowy dziennego opiekuna do 20 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Wnioski o świadczenie można składać elektronicznie od 1 października 2024 roku, lecz należy pamiętać, że świadczenie „aktywnie w żłobku” nie przysługuje, jeżeli na to samo dziecko, za dany miesiąc zostało przyznane świadczenie „aktywnie rodzice w pracy” lub „aktywnie w domu”.

Wraz z wprowadzeniem świadczenia „aktywnie w żłobku” uchylone zostaną dotychczas obowiązujące przepisy ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, dotyczące dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Rodzic będzie mógł zachować prawo do wcześniej przyznanego dofinansowania z możliwością przejścia na nowe świadczenia.

Świadczenie „aktywnie w domu”

Świadczenie ma zastąpić dotychczas obowiązujący rodzinny kapitał opiekuńczy i z założenia ma stanowić wsparcie dla tych rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, którzy nie będą uprawnieni lub nie zdecydują się z własnej woli na korzystanie ze świadczeń „aktywnie rodzice w pracy” lub „aktywnie w żłobku”. Świadczenie przysługuje więc na wszystkie dzieci i nie jest uzależnione od aktywności zawodowej rodziców lub uczęszczania dziecka do żłobka lub innych instytucji opieki.

Świadczenie będzie przysługiwać w kwocie 500 zł miesięcznie na każde dziecko (niezależnie od niepełnosprawności dziecka), bez względu na dochód w rodzinie. Świadczenie przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje u pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, albo opiekunowi faktycznemu dziecka. Tak jak w przypadku dwóch poprzednio omawianych świadczeń, jest możliwa sytuacja, kiedy świadczenie będzie mógł otrzymywać każdy z rodziców. Taka ewentualność będzie miała miejsce wtedy, gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu, sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach. W takim przypadku, kwotę świadczenia dzieli się po połowie dla każdego rodzica. 

Świadczenie „aktywnie w domu” nie przysługuje, jeżeli: dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej, na to samo dziecko za dany miesiąc zostało przyznane inne świadczenie z programu „Aktywny Rodzic” albo kiedy członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia „aktywnie w domu”.

Świadczenie „aktywnie w domu” nie przysługuje również wtedy, gdy na dane dziecko został już pobrany rodzinny kapitał opiekuńczy w łącznej kwocie 12 tys. zł. Łączna, maksymalna wysokość rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz świadczenia „aktywnie w domu” pobranych na dziecko, nie może być bowiem wyższa niż 12 tys. zł.

Podobnie jak przy świadczeniu „aktywni rodzice w pracy” ustawodawca wprowadził zapis, zgodnie z którym w przypadku, gdy matka albo ojciec marnotrawią wypłacane im świadczenie "aktywnie w domu" albo wydatkują je niezgodnie z celem, należne świadczenie w całości lub w części jest im przekazywane odpowiednio przez kierownika ośrodka pomocy społecznej albo dyrektora centrum usług społecznych w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.

Tak jak w przypadku pozostałych świadczeń, o świadczenie „aktywnie w domu” będzie można składać wniosek w postaci elektronicznej od 1 października 2024 roku.

Informacje ogólne

Warto podkreślić, że wybór jednego z trzech powyższych świadczeń zależny będzie od decyzji rodzica przy założeniu, że na to samo dziecko, za dany miesiąc może być wypłacone tylko jedno ze świadczeń. Rodzic będzie miał także możliwość wielokrotnej zmiany świadczeń, tj. rezygnacji z jednej formy wsparcia i przejścia na drugą, z zastrzeżeniem, że w danym miesiącu na dane dziecko rodzic będzie mógł pobierać tylko jedno z wybranych przez siebie świadczeń. Jednocześnie każde z trzech świadczeń z programu Aktywny Rodzic będzie można łączyć z innymi świadczeniami wypłacanymi na dzieci np. ze świadczeniem wychowawczym z programu „Rodzina 800+” czy świadczeniami rodzinnymi.

To już wszystkie najważniejsze informacje, zebrane w pigułce, dotyczące trzech nowych świadczeń. Mam nadzieję, że zostały przedstawione w sposób przystępny. W razie pytań lub wątpliwości, pozostajemy do dyspozycji.