Jedną z najbardziej popularnych w Polsce form prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej, jest spółka cywilna. Początkujący przedsiębiorcy często decydują się założenie spółki cywilnej, jako że rozpoczęcie działalności w tej formie wiąże się z niewielkim formalizmem, generuje małe koszty, jest korzystne pod względem podatkowym oraz nie istnieje obowiązek wnoszenia minimalnego kapitału do spółki. Decydując się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, należy jednak mieć świadomość ryzyka jakie się z tym wiąże. W niniejszym artykule przedstawię największą wadę prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej, czyli odpowiedzialność za długi spółki cywilnej.

• Spółka cywilna to nie spółka.

Żeby dobrze zrozumieć zasady ponoszenia odpowiedzialności za długi spółki cywilnej, należy uświadomić sobie, że spółka cywilna to tak naprawdę nie jest spółka. Spółka cywilna to jedynie umowa zawierana między wspólnikami, którzy chcą osiągnąć wspólny cel gospodarczy. Spółka cywilna nie jest jednostką organizacyjną (jak np. spółka jawna czy też spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) i nie posiada własnego, odrębnego majątku. „Majątek spółki” tak naprawdę jest majątkiem wspólnym jej wspólników. Każdy ze wspólników prowadzących działalność w formie spółki cywilnej, posiada swój majątek odrębny, oraz jest współwłaścicielem majątku wspólnego wszystkich wspólników spółki cywilnej.

Szymon i Kamil postanowili prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej. Jako wkład, Szymon wniósł do spółki gotówkę w kwocie 10.000 zł, natomiast Kamil w ramach wkładu wniósł do spółki prawo własności samochodu osobowego. W efekcie, kwota 10.000 zł oraz samochód osobowy należą do majątku wspólnego wspólników. Niezależnie od tego Szymon i Kamil dysponują majątkami odrębnymi w postaci zabudowanych nieruchomości.

• Solidarna odpowiedzialność wspólników.

Powyższe uwagi dotyczące tego, że spółka cywilna to tak naprawę nie jest spółka, pociąga za sobą daleko idące konsekwencje. Dzieje się tak dlatego, że w stosunku do samej spółki nie da się prowadzić postępowania egzekucyjnego. Komornik wszczyna więc postępowanie egzekucyjne co do majątku wspólników spółki. Co więcej, egzekucję można prowadzić nie tylko z majątku wspólnego wspólników, ale również z ich majątków osobistych, wedle woli wierzyciela. Za długi spółki cywilnej odpowiedzialność ponoszą wspólnicy solidarnie[1]. Oznacza to, że komornik, zgodnie z wolą wierzyciela, może zająć majątek wspólny wspólników, ale może też skierować egzekucję do majątku odrębnego jednego ze wspólników i wyegzekwować z niego całą kwotę stanowiącą zadłużenie spółki cywilnej.

Spółka cywila Szymona i Kamila popadła kłopoty przez COVID-19. Obroty spółki znacznie zmalały, w związku z czym Szymon i Kamil nie byli w stanie spłacać rat kredytu, który zaciągnęli w celu zakupu sprzętu koniecznego do prowadzenia działalności gospodarczej. W związku z tym, że Szymon i Kamil nie płacili rat, bank wypowiedział umowę kredytu i wniósł pozew do sądu, w którym domagał się zasądzenia od Szymona i Kamila kwoty 150.000,00 zł tytułem spłaty całego kredytu. Uzyskawszy prawomocny nakaz zapłaty, bank polecił komornikowi wszcząć postępowanie egzekucyjne. Bank zdawał sobie sprawę, że obecnie wspólny majątek Szymona i Kamila obejmuje jedynie własność samochodu osobowego, który przedstawia wartość rynkową około 6.000 zł. Bank więc postanowił skierować egzekucję bezpośrednio do majątku osobistego Szymona. Nieruchomość zabudowana, znajdująca się w majątku osobistym Szymona, została zlicytowana. Bank zaspokoił w ten sposób swoją wierzytelność.

Odnosząc się do powyższego przykładu, należy podnieść dla porównania, że jeżeli Szymon i Kamil prowadziliby spółkę jawną, to bank musiałby najpierw skierować egzekucyjne co do majątku spółki (samochód osobowy), a dopiero w razie bezskuteczności egzekucji z tego majątku, bank mógłby starać się o skierowanie postępowania egzekucyjnego co do majątku osobistego Szymona lub Kamila. W przypadku spółki cywilnej, bank ma natomiast pełną swobodę, co do którego majątku będzie chciał skierować postępowanie egzekucyjne. Jeżeli natomiast Szymon i Kamil prowadziliby działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, to bank, mimo braku skuteczności egzekucji z majątku spółki (samochód osobowy) nie mógłby w ogóle – co do zasady – zaspokoić swoich wierzytelności z majątków osobistych Szymona i Kamila.

Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki cywilnej jest więc obarczone dużym ryzykiem. Spółka cywilna jest najbardziej odpowiednią formą do prowadzenia działalności gospodarczych niewielkich rozmiarów, przez osoby które darzą się wzajemnym zaufaniem. Należy zawsze mieć powyższe na uwadze, gdy zastanawiamy się na najlepszą formą prowadzenia działalności gospodarczej.

Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu Waszego problemu związanego z formami prowadzenia działalności gospodarczej, zapraszam do kontaktu.

[1] Art. 864 Kodeksu cywilnego