Co do zasady, każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym[1]. Oznacza to, że wybierając się na zakupy żywnościowe, nie musimy pytać o zgodę drugiego małżonka. Bez zgody drugiego małżonka możemy również zakupić nowy telewizor, czy nawet samochód. Istnieją jednak też takie czynności, które wymagają zgody drugiego małżonka, aby w ogóle były ważne i rodziły skutki prawne. Czego małżonek nie może zrobić bez zgody drugiego małżonka? Niniejszy artykuł dotyczy sytuacji gdy małżonkowie pozostają w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej.

• Jakie czynności wymagają zgody drugiego małżonka?

Zgoda współmałżonka wymagana jest do[2]:

1. czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków.

– powyższe oznacza, że bez zgody współmałżonka nie możemy dokonać takich czynności jak zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży działki, wynajęcie lokalu mieszkalnego, czy też zakup działki.

1. czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal

– powyższe oznacza, że bez zgody drugiego małżonka nie można dokonać takich czynności jak przekazanie lokalu w użytkowanie czy też ustanowienie służebności mieszkania.

1. czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa

– osoba prowadząca gospodarstwo rolne nie może więc, bez zgody małżonka, przekazać gospodarstwa za rentę strukturalną. Nie można również sprzedać firmy bez zgody współmałżonka.

1. darowizny z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych

– małżonek nie może więc samodzielnie decydować o rozdawaniu majątku wspólnego za darmo.

• Jaki jest skutek braku zgody małżonka?

Wiemy już jakie czynności wymagają zgody drugiego małżonka. Ale co się stanie, gdy do czynności dojdzie mimo braku uzyskania takiej zgody? Czy taka czynność będzie nieważna?

Pozostający w związku małżeńskim Szymon zapragnął spełnić swoje marzenie i zakupić niewielką nieruchomość letniskową w malowniczo położonej okolicy. Szymon nie zapytał żony o zgodę, ponieważ chciał jej zrobić niespodziankę. Szymon podpisał umowę sprzedaży z właścicielem nieruchomości, w formie aktu notarialnego, oraz zapłacił mu umówioną kwotę.

Ważność powyższej umowy sprzedaży będzie zależała od zachowania żony Szymona. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt, że  umowa nie jest nieważna ale jest obarczona wadą, tak zwanej, bezskuteczności zawieszonej. Oznacza to, że umowa nie wywiera skutków prawnych (Szymon wraz z małżonką nie zostali właścicielami działki), ale zacznie wywierać skutki prawne jeżeli żona Szymona potwierdzi, że zgadza się na zakup nieruchomości. Jeżeli żona Szymona uda się do notariusza i wyrazi zgodę na zawarcie umowy sprzedaży, to rzeczona umowa będzie ważna  i będzie wywierać skutki prawne, mimo że w chwili sporządzenia umowy, Szymon nie dysponował zgodą małżonki. Jeżeli natomiast żona Szymona nie wyrazi następczo zgody, to umowa będzie bezwzględnie nieważna, a co za tym idzie, własność nieruchomości nie wejdzie do majątku wspólnego małżonków a sprzedawca będzie musiał zwrócić Szymonowi pieniądze.

3. Czy zgodę małżonka można zastąpić?

Warto wiedzieć, że w niektórych sytuacjach zgodę małżonka można zastąpić zezwoleniem sądu na dokonanie czynności. Zgodnie bowiem z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny[3].

Kończąc te krótkie rozważania, pragnę Was już teraz zaprosić do lektury naszych kolejnych artykułów. Ponadto, w przypadku wątpliwości lub potrzeby pomocy w rozwiązaniu Waszego problemu związanego z prawem rodzinnym, zapraszam do kontaktu.

[1] Art. 36 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

[2] Art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego

[3] Art. 39 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego